Nieuwsbrief 13 mei 2022
Burgerschapsonderwijs - dat thema is al tijden niet weg te slaan uit de kolommen met onderwijsberichtgeving. En daar komt deze nieuwsbrief nog eens bovenop. Want die gaat er óók over. Daar is namelijk alle aanleiding toe: drie actualiteiten onderstrepen dat:
- De presentatie van de Staat van het onderwijs 2022 door de Onderwijsinspectie;
- De publicatie van een leerlijn burgerschap door de SLRO;
- Het opstellen van kerndoelen voor onder andere burgerschap in 2023.
De jarenlange terugloop van burgerschapsvaardigheden van leerlingen en studenten moet volgens de inspectie 'eindelijk een halt worden toegeroepen.' Door de corona-epidemie is dat alleen maar urgenter geworden: 'De resultaten (...) op het gebied van (...) burgerschap kwamen juist nog verder onder druk te staan.'
Het goede nieuws: die trendbreuk is niet alleen 'broodnodig', maar ook 'haalbaar'. Inspecteur-generaal Alida Oppers wees bij de presentatie van de Staat op landen als Zweden en Ierland waar een terugval in onderwijsresultaten al eerder succesvol werd omgebogen. 'De aanpak: focus op basisvaardigheden, niet steeds weer nieuwe dingen vragen van het onderwijs en vooral veel aandacht voor het vergroten van de kennis en kunde van leraren.'
Onderwijsminister Wiersma en de Tweede Kamer delen het urgentiebesef van de inspectie; de bewindsman kondigde begin april een masterplan aan om de basisvaardigheden op het gebied van taal, rekenen en burgerschap op te vijzelen.
Dat plan moet vóór de zomervakantie klaar zijn, meldde de bewindsman op 12 mei aan de Kamer. Wiersma focust eerst op taal en rekenen. Burgerschap met de bijbehorende kerndoelen volgt volgend schooljaar.
Let op het grote belang dat de overheid hecht aan burgerschap: een jaar na de inwerkingtreding van de nieuwe wet krijgt dit element prioriteit in het beleid (en naar verwachting in het inspectietoezicht), op één lijn met taal en rekenen.
Ondertussen zijn scholen in het hele land volop aan de slag om de burgerschapswet te implementeren. Die wet vraagt scholen om 'doelgericht' en 'samenhangend' burgerschapsonderwijs te verzorgen. Een nieuwe leerlijn burgerschap van de SLRO moet het christelijk onderwijsveld houvast bieden bij de uitvoering van die opdracht.
In een RD-interview met de makers van die leerlijn, stelde Henk Vermeulen van Driestar educatief dat in de afgelopen vijftig jaar 'de kloof tussen de seculiere en de christelijke levensvisie groter [is] geworden.'
Het belang van burgerschapsonderwijs dat onze leerlingen voorbereidt op participatie in een pluriforme, post-christelijke samenleving kan dus niet meer ter discussie staan. Decennia geleden al betoogde wijlen ds. M. Golverdingen dat de reformatorische school 'meer dan ooit (...) in een tijd van omwenteling van alle waarden opvoedingsinstituut moet zijn, opdat er onder Gods onmisbare zegen een werkelijke vorming van leerlingen plaats heeft.'
Dat ons land steeds verder vervreemdt van zijn christelijke wortels, toonde onlangs ook het Sociaal en Cultureel Planbureau aan. Nederland is een van de meest seculiere landen in de wereld, berichtte het RD daarover. 'Er zijn weinig redenen om te denken dat het tij keert', schreef de krant.
Sterker nog: er is - menselijkerwijs gesproken - alle reden om te verwachten dat deze trend zich voortzet. Dat vervreemding uitmondt in vijandschap. Onbekend maakt immers onbemind. De ruimte voor religie neemt af. Zelfs in tamelijk onverdachte hoek: in christendemocratische kring gaan stemmen op dat de vrijheid van godsdienst natuurlijk alleen maar kan gelden voor religies die passen binnen het seculiere mensenrechtenkader. Een exclusieve waarheidsclaim wordt steeds minder gepruimd.
Het deze maand verschenen boek Gescheiden partners van James Kennedy en Mart Rutjes laat bijvoorbeeld helder zien met wat voor overheid we in Nederland te maken hebben. De overheid is als vanouds bereid om ook in het onderwijs met 'religie' samen te werken, maar is wel steeds meer geneigd om eigen beleidsdoelen voorop te stellen en bovendien geneigd om te denken vanuit een 'nationale gemeenschap'. Aansluitend bij één van hun conclusies: in deze context is meer dan ooit van belang dat de overheid goed geïnformeerd wordt over de inhoud van ons geloof, en het belang daarvan voor onze scholen.
De toekomst mogen we in Gods handen laten. Tegelijkertijd is er in deze context voor reformatorische scholen dus veel te denken en te doen. De (implementatie van de) burgerschapswet biedt daarvoor aanknopingspunten, aldus Vermeulen in genoemd RD-artikel. Die wet vraagt scholen namelijk hun basis te doordenken en duidelijk aan te tonen hoe die terugkomt in het burgerschapsonderwijs. 'Laten we dat als christelijke scholen zien als kans om onze identiteit nog sterker terug te laten komen.'
Een vergelijkbare oproep deed hoogleraar onderwijsrecht aan de VU dr. R. van Schoonhoven tijdens de ALV van de VGS. Gelet op de marginalisering van religie moeten christenen juist opkomen voor hun geloof: 'Trek jezelf echter niet terug in alleen je eigen kerk, dat is contraproductief. Laat zien dat je er bent. Dat je gelooft en dat dat positief is, want bijdraagt aan een democratische samenleving waarin iedereen er mag zijn. Gelovig, niet gelovig, en alles wat daar tussenin zit.'
VGS en VBSO pakken die handschoen op. En we vragen u mét ons present te zijn in de maatschappij. Niet om onszelf in het zonnetje te zetten. Maar om - door genade en in afhankelijkheid van Gods zegen - een lichtend licht en zoutend zout te mogen zijn. Zodat iedereen ziet en hoort dat het niet alleen betamelijk is om God te vrezen (Prediker 12:13), maar ook profijtelijk voor elke burger. Immers: wie God dient en Hem als leidsman heeft, zal leren hoe hij in dit leven moet wandelen én het eeuwige leven kan beërven (zie Psalm 25:6 berijmd). Dat is pas écht goed burgerschap.
Met vriendelijke groet,
Kees de Groot (VGS)
k.degroot@vgs.nl
Pieter van Eijk (VGS)
p.vaneijk@vgs.nl
Geran Bogaard (VBSO)
gbogaard@vbso.nu
De aanstaande periode zal de nieuwsbrief er grotendeels uitzien zoals in het verleden. Uiteraard nu met duiding vanuit de VGS en VBSO. Ondertussen werken we er samen aan om de nieuwsbrief vrijheid van onderwijs te optimaliseren. Daarbij gaat het ons om actualiteit, duiding en voorzien in de behoefte, met goede inzet van de (technische) mogelijkheden. Wij stellen het erg op prijs als u met ons mee wilt denken. Heeft u suggesties, mail dan naar Pieter van Eijk (p.vaneijk@vgs.nl) of Geran Bogaard (gbogaard@vbso.nu).
- De Onderwijsinspectie beweert veel, maar onderbouwt weinig
NRC Handelsblad - Web Edition (Michiel Verbeek) | 30 apr 2022 10:36
De belangrijkste opgaven voor scholen zitten in het beter afstemmen van het aanbod op individuele leerlingen, schrijft Michiel Verbeek. Bij de presentatie van de Staat van het Onderwijs 2022 kwam inspecteur-generaal van het Onderwijs Alida Oppers met een... - Wat voor scholen komen erbij nu het onderwijsbestel is opengegooid?
De Volkskrant (IRENE DE ZWAAN) | 29 apr 2022 02:02
Door een wetswijziging komt iedereen die een school wil oprichten en daar genoeg steun voor vindt in aanmerking voor overheidsgeld. FvD heeft interesse, en er liggen al 55 andere plannen ter beoordeling. Wat gaat dit betekenen? Nieuwe scholen Als... - De overheid wíl helemaal geen gedoe met gelovigen: 'De invloed van vlam-in-de-pan-politiek is beperkt'
Trouw.nl (Gerrit-Jan Kleinjan) | 28 apr 2022 20:20
Discussie over agenten met een hoofddoek, volle kerken tijdens corona, homodiscriminatie op christelijke scholen. De verhouding tussen kerk en staat lijkt meer en meer op scherp te staan. Maar hun band is nog zeer stevig, betogen historici Mart Rutjes en... - ,,Christelijk onderwijs is mensenrecht"
Reformatorisch Dagblad (Evert van Vlastuin, CNE.news) | 27 apr 2022 13:43
BRUSSEL. De grondleggers van de Europese Unie waren overtuigde christenen. Ze lieten zich leiden door christelijke waarden. Die waarden moeten niet verloren gaan. Dat zei het Roemeense Europarlementslid Cristan Terhes dinsdag tijdens het Brussels Beraad.... - Europees beraad staat stil bij christelijke scholen
Reformatorisch Dagblad (Evert van Vlastuin, CNE.news) | 27 apr 2022 13:43
Christelijk onderwijs is een strijd. Een strijd om geld en om programma's. Maar ook een geestelijke strijd. Dat bleek dinsdag op de eerste dag van het Brussels Beraad in het Europees Parlement. Het Brussels Beraad is een initiatief van enkele... - Scholen moeten 'burgerschap' onderwijzen. Maar het blijft weer eens bij vage adviezen
Trouw.nl (Saro Lozano Parra) | 26 apr 2022 01:00 <
Het zoveelste goedbedoelde plan dreigt te stranden, ziet Saro Lozano Parra, geschiedenisleraar en universitair docent in Utrecht. Maar burgerschap leer je ook bij scheikunde en bij economie. Het onderwijs in Nederland bevindt zich in een neerwaartse... - Leraren op middelbare school voelen zich minder veilig
Trouw (JOOST VAN EGMOND) | 25 apr 2022 02:10
Enquête • Het overgrote deel van de docenten ziet de middelbare school als een veilige plek. Maar een substantieel deel vindt dat de veiligheidssituatie er de laatste jaren op achteruit is gegaan. Moeilijk handhaafbare leerlingen. Ouders die... - Diversiteit in de klas wil maar niet lukken
De Volkskrant (FLEUR DAME EN SERENA FRIJTERS) | 23 apr 2022 02:08
Basisscholen in heel Nederland zijn sterk gesegregeerd, blijkt uit nieuw onderzoek van Erasmus School of Economics, terwijl niemand dat wil. Waarom lukt het maar niet om te mengen? Onderwijs Nee, de basisschool om de hoek was geen optie, zegt Dennis... - Oefenen in samenleven
Reformatorisch Dagblad (Linda den Hollander) | 20 apr 2022 13:55
Doelgericht en samenhangend burgerschapsonderwijs. Dat vraagt de overheid van iedere school. Een nieuwe leerlijn burgerschap voor basisscholen moet het christelijk onderwijsveld houvast bieden bij de uitvoering van die wettelijke opdracht. Wat moeten... - Bijbels mensbeeld basaal voor omgaan met psychologisch mensbeeld
Reformatorisch Dagblad (Wim Heenck) | 20 apr 2022 13:55
"Leerkracht ervaart spanning tussen psychologisch en Bijbels mensbeeld", stond boven het interview met Petronelle Baarda over haar promotieonderzoek. Een herkenbare spanning, die vraagt om huiswerk voor scholen. Zelfontplooiing en zelfverwerkelijking... - Bijbel werpt leerling niet terug op eigen zelfvertrouwen
Reformatorisch Dagblad (H. C. Boon-Sloof) | 19 apr 2022 13:35
Het is geen wonder dat leerkrachten worstelen met de Bijbelse benadering van hun leerlingen. De hedendaagse psychologie lijkt namelijk weinig mee te geven van de Bijbelse grondslag "doch gij geheel anders". Op de Driestar had ik het genoegen onderwijs in... - 'Het vak van leraar is verwaarloosd'
NRC Handelsblad (Patricia Veldhuis; Frederiek Weeda; Merlijn D ...) | 16 apr 2022 05:19
ABSTRACT Interview Alida Oppers inspecteur-generaal van het onderwijs Back to basics,zegt inspecteur-generaal Alida Oppers van de Onderwijsinspectie. Als scholen de gestage achteruitgang in leerresultaten willen keren, moeten ze focussen op taal en... - Leerkracht worstelt met Bijbelse benadering van kind
Reformatorisch Dagblad (Linda den Hollander) | 11 apr 2022 13:47
Het beste uit jezelf halen. Worden wie je echt bent. Je kernkwaliteiten ontwikkelen. De positieve psychologie heeft ook op christelijke scholen voet aan de grond gekregen. En dat schuurt met de opvattingen van een deel van de leerkrachten. Is het wel... - Onderwijs puzzelt op opvang vluchteling
Reformatorisch Dagblad (Linda den Hollander) | 07 apr 2022 13:43
Een speciale klas starten voor Oekraïense leerlingen. Laptops delen met internationale scholen in de buurt. Onlinelessen uit Oekraïne faciliteren. Het reformatorisch onderwijs zoekt naar manieren om gevluchte jongeren zo goed mogelijk onderwijs te... - Minister Wiersma wil met een nieuw curriculum dringende achterstanden bij leerlingen wegwerken
Trouw.nl (Laura van Baars) | 06 apr 2022 06:00
Minister Wiersma oogst lof met zijn aanpak van de zich voortslepende discussie over een nieuw onderwijscurriculum. "Curriculum.nu is nu echt voltooid verleden tijd", schrijft minister Dennis Wiersma van primair en voortgezet onderwijs in een brief aan de... - Ontkerkelijking Nederland lijkt niet te stuiten
Reformatorisch Dagblad (Rudy Ligtenberg) | 24 mrt 2022 13:00
Nederland is een van de meest ontkerkelijkte landen in de wereld. Atheïsten en agnosten vormen inmiddels een duidelijke meerderheid onder de bevolking. En er is weinig reden om te denken dat het tij keert. Dat blijkt uit het onderzoek "Buiten kerk en...
Andere nieuwsbrieven
- 29 juni 2023
"Komend catechisatieseizoen s.v.p. per groep een stoel extra neerzetten." Mooi natuurlijk, zo'n verzoek vanuit de kerkenraad aan de koster. Ten minste, als die zitplaats bedoeld is voor een afgedwaalde jongere die op zijn schreden terugkeert en alsnog besluit om kerkelijk onderwijs te volgen. Maar wat het kabinet betreft, is die plek bedoeld voor een onderwijsinspecteur. Zodat die kan check... Lees verder>>>
- 17 mei 2023
Over het onderwijs worden regelmatig kreten uitgestort als: "Kansengelijkheid moet via het onderwijs worden aangepakt" of "Het onderwijs is de grote gelijkmaker". Dit duidt op torenhoge verwachtingen. Tegelijkertijd zien we dalende resultaten en personeelstekorten. Is het onderwijs over-spannen? Een belangrijke factor die het onderwijs onder druk zet, is de beheersingsmentaliteit. De ... Lees verder>>>
- 5 april 2023
Als het over onderwijsvrijheid gaat, zien we twee verschillende trends in de politiek. Eén is de toegenomen beheersingsdrang. De huidige minister (gesteund door de Kamer) bedenkt stevige maatregelenpakketten om problemen te lijf te gaan, zoals kansenongelijkheid (zie de column in Volkskrant 15-mrt hierover) en lerarentekort, maar ook de vrees voor slecht kwaliteitsmanagement op een enkele s... Lees verder>>>
- 16 februari 2023
Het onderwijs heeft te maken met een lerarentekort, dat zal u niet zijn ontgaan. Gerdien Lassche en Jan Schreuders noemden (RD 11-jan) het zelfs de 'allergrootste bedreiging' voor het christelijk-reformatorisch onderwijs. Want: 'Wie gaat dat christelijk-reformatorisch onderwijs geven?' Niet-bevoegde 'professionals' misschien? Die oplossing werd aangedragen (Het Parool 30-jan... Lees verder>>>
- 22 december 2022
Kansengelijkheid - bijna dertig keer viel die term tijdens het debat op 23 en 24 november over de Onderwijsbegroting voor 2023. En nog veel meer woorden wijdden politici toen aan zaken die met dat onderwerp te maken hebben, zoals de rijke schooldag en brede of verlengde brugklassen. Ook in andere Kamerdebatten komt kansengelijkheid vaak terug; buiten Den Haag is het even... Lees verder>>>
- 30 september 2022
Op Prinsjesdag presenteerde de regering de voornemens voor het jaar 2023. Het kabinet wil ook komend jaar weer miljarden investeren in de vorming en opleiding van onze kinderen en jongeren. VGS en VBSO reageerden vorige week op de Rijksbegroting. In deze nieuwsbrief staan wij uitgebreider stil bij de vraag waar het onderwijs in 2023 mee gediend is. De droom van VGS en VBSO is da... Lees verder>>>
- 13 juli 2022
Om met het goede nieuws te beginnen: op 23 mei werd het herstelonderzoek naar de Gomarus gepubliceerd door de inspectie. Hierin werd geconcludeerd dat '...het bestuur aan de herstelopdrachten heeft voldaan.' In datzelfde onderzoek werd de eind 2021 vernieuwde Visienota sociale veiligheid en seksuele diversiteit van de VGS aangehaald. De inspectie verklaarde hierover: "Er is geen strijdigheid tusse... Lees verder>>>
- 4 april 2022
Reformatorische scholen zijn er vanwege de noodzaak, die we als gezinnen, kerken en scholen zien, om ons in te spannen voor Bijbelse vorming van onze kinderen. Open of gesloten? Uit welke gezinnen laten we dan kinderen toe op school? Is het van belang dat de ouders de grondslag ook uit overtuiging onderschrijven? Of kunnen er ook andere kinderen worden toegelaten? Dit dan op voorwaarde... Lees verder>>>
- 21 februari 2022
Het is inmiddels anderhalf jaar geleden dat de VGS de Nieuwsbrief Vrijheid van Onderwijs voor het laatst heeft verzonden. Het is niet zo dat er in de tussentijd niets is gebeurd, integendeel. Gezien de urgentie van het onderwerp en de spanningsvolle tijd waarin we leven, vinden we het nodig om het onderwijsveld op de hoogte te houden van de actualiteiten rondom artikel 23. Samen met de VBSO bren... Lees verder>>>